UBND huyện Hạ Hòa, Phú Thọ, đã ra thông báo về việc một số cá nhân không có chức năng, nhiệm vụ nhưng vẫn lợi dụng danh nghĩa của Ban quản lý khu di tích Đền Mẫu Âu Cơ, đứng tên tài khoản để tiếp nhận tiền công đức, tiền dâng hương, sắp lễ của du khách gây ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm của khu di tích.
Cụ thể, theo thông báo của UBND huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ về việc phân công cán bộ phụ trách, điều hành các hoạt động tại Ban Quản lý khu di tích Đền Mẫu Âu Cơ.
Theo công văn này, bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, nguyên Trưởng Ban Quản lý khu di tích Đền Mẫu Âu Cơ đã về hưu từ ngày 1/3/2019 và bà Lê Thị Thanh Tâm, nguyên Phó Trưởng Ban Quản lý khu di tích Đền Mẫu Âu Cơ đã chuyển công tác.
Để thuận tiện cho việc thăm viếng, dâng cúng, hành lễ của nhân dân và du khách thập phương theo các quy định, quy chế đã ban hành, UBND huyện Hạ Hòa thông báo phân công cán bộ phụ trách và thực hiện chức năng, nhiệm vụ điều hành các hoạt động tại Ban Quản lý khu di tích Đền Mẫu Âu Cơ gồm ông Nguyễn Minh Hảo và bà Trương Thị Phương Thảo.
Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ là một trong những lễ hội lớn, mở đầu cho nhiều hoạt động lễ hội đặc sắc trên địa bàn tỉnh Phú Thọ diễn ra trong dịp đầu Xuân. Nhờ những nét văn hóa truyền thống, mang đậm tính nhân văn sâu sắc, năm 1991, Đền Thờ Tổ mẫu Âu Cơ đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia.
Ngày 23/1/2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chính thức công nhận tín ngưỡng thờ Tổ Mẫu Âu Cơ – Đền Mẫu Âu Cơ được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ
Tục thờ Mẫu Âu Cơ bắt nguồn từ truyền thuyết trăm trứng, trăm con của Mẹ Âu Cơ – người mẹ của Bách Việt. Theo tài liệu Hán Nôm còn lưu giữ tại đền “Ngọc phu nhân Quốc mẫu Âu Cơ cổ truyền” (lập từ thời vua Lê Thánh Tông, được Thượng thư Nguyễn Hiền sao lục), có nói: “Thánh Mẫu (Âu Cơ) lúc tuổi già thường đi du sơn thủy.
Vào mùa Xuân, ngày 7 tháng Giêng, đến đây (Hiền Lương) thấy núi non sơn thủy hữu tình, đông đúc khí thiêng, là nơi sinh ra anh hào. Lập tức truyền dừng xa giá, trú tại bản trang, lập trại, mệnh cho một vương tử ở đây để khai hóa nhân dân. Sau mỗi năm, thánh Mẫu ắt đến trại một lần để thăm quang cảnh vật trù dân phú, phong tục thuần hậu, bèn triệu tập phụ lão trong trang đến tuyên thị đức ý và dạy dân biết lấy đường mía và gạo nếp làm thành bánh chay để dùng vào việc cúng tế mùa xuân. Thánh Mẫu cùng dân vui vẻ. Dân trong trang hàm ý kính yêu thánh Mẫu như từ mẫu, vỗ về an ủi như thần tiên xuống trần giới. Hạc giá bay về trời, đó là ngày 25 tháng 12, mùa Đông. Triều đình truyền lễ thành phục, truyền chỉ toàn quốc để tang. Sau triều đình xem xét biết thánh Mẫu lập trại ở bản trang, bèn sai sứ giả đến bản trang triệu tập nhân dân lập đền kỷ niệm thờ tự, bốn mùa quanh năm hưởng cúng tế”.
Sau khi Thánh Mẫu Âu Cơ hóa, nhân dân Hiền Lương đã lập đền thờ Mẫu ngay dưới gốc đa cổ thụ, nơi dải lụa của Mẫu còn vương lại, làm nơi thờ cúng, để bày tỏ lòng tưởng nhớ, tri ân thánh Mẫu. Cách đền chừng 500m về phía Đông, nhân dân Hiền Lương còn cho xây dựng ngôi đình làm nơi thờ Đức Thánh Cả (Đức ông Đột Ngột Cao Sơn) và hai người con của ngài (Hùng Trấn Quý Minh và Hùng Trấn Bảo Quốc).
Kể từ đó, việc thờ cúng Thánh Mẫu (nhân dân cũng thường tôn là Tổ Mẫu) tại đền Mẫu Âu Cơ ngày càng đi vào nề nếp và được nhân dân Hiền Lương duy trì tới hiện nay. Đặc biệt, hằng năm, cứ đến ngày mồng 7 tháng Giêng – ngày Mẫu hóa, nhân dân Hiền Lương lại mở lễ hội để cúng tế và tổ chức các hoạt động nhằm tưởng nhớ, tri ân công đức của Thánh Mẫu với nhân dân địa phương. Việc thờ cúng Mẫu Âu Cơ dần trở thành tín ngưỡng của người dân nơi đây và là nhu cầu tâm linh quan trọng bên cạnh tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên và thờ cúng các Vua Hùng.
Lễ cúng tế tại đền Mẫu Âu Cơ là hoạt động thực hành tín ngưỡng có quy mô lớn nhất trong năm, với nhiều hoạt động mang tính tâm linh do cộng đồng cư dân Hạ Hòa, Hiền Lương tổ chức và thực hiện, đã được lưu truyền ở Hiền Lương từ rất lâu. Các hoạt động diễn ra trong ba ngày, từ mồng 7 đến mồng 9 tháng Giêng, chính hội là ngày mồng 7.
Mồng bảy trong tiết tháng Giêng
Dân Hiền tế lễ trống chiêng vang trời.
Theo truyền thống, lễ vật dâng cúng Mẫu Âu Cơ chỉ là cỗ chay, hoa quả, nên việc chuẩn bị cũng không quá phức tạp. Tuy vậy, trong các đồ dâng cúng, có một lễ vật đặc biệt, không thể thiếu, và đã trở thành nét riêng độc đáo trong lễ hội này, đó là Bánh mật – còn gọi là bánh chay, thì năm nào cũng được chuẩn bị hết sức chu đáo. Đây chính là loại bánh mà theo truyền thuyết, Mẫu Âu Cơ đã dạy cho nàng út con vua hay dạy cho dân làng Hiền cách làm. Vì thế, năm nào cũng vậy, dân làng đều chuẩn bị đúng 100 bánh mật để dâng lên Mẫu. Theo họ, việc này hàm ý đây là 100 chiếc bánh của 100 người con của Mẹ Âu Cơ và Cha Lạc Long Quân.
Theo Đăng Chung / giaoducthoidai.vn
