Đền Hùng Phú Thọ thờ ai là câu hỏi được nhiều người thắc mắc mỗi dịp Giỗ Tổ Hùng Vương.
Đền Hùng là tên gọi khái quát của Khu di tích lịch sử Đền Hùng – quần thể đền chùa thờ phụng các Vua Hùng và tôn thất của nhà vua trên núi Nghĩa Lĩnh, thuộc tính Phú Thọ. Đền Hùng là nơi cội nguồn của dân tộc Việt Nam, tuy nhiên để trả lời câu hỏi: “Đền Hùng Phú Thọ thờ ai?” thì không phải ai cũng trả lời được.
Đền Hùng bắt đầu được xây dựng từ thời vua Đinh Tiên Hoàng trị vì, đến thời Hậu Lê (thế kỷ 15) Đền Hùng mới được xây dựng hoàn chỉnh theo quy mô như hiện nay.
Các đền thờ chính tại đền Hùng Phú Thọ
Quần thể khu di tích lịch sử Đền Hùng được xây dựng trên núi Nghĩa Lĩnh bao gồm bốn đền, một chùa và Lăng Tổ.
1. Đền Hạ
Tương truyền, Đền Hạ là nơi mẹ Âu Cơ trở dạ sinh ra một bọc trăm trứng, nở ra trăm người con, tạo nên giòng dõi con Rồng cháu Tiên, hai tiếng đồng bào thiêng liêng cũng bắt nguồn từ đây, đây là nơi thờ phụng 18 đời vua Hùng Vương.
Nằm bên phải đền Hạ là chùa Thiên Quang Thiền Tự, cạnh đó là cây thiên tuế khoảng 700 năm tuổi. Tương truyền khi mẫu Âu Cơ sinh bọc trăm trứng, trên trời có làn mây sáng chiếu xuống. Về sau nhân dân dựng nên chùa tại đó gọi là Thiên Quang Thiền Tự (nơi có ánh sáng trên trời dọi xuống), ngoài ra chùa còn có tên khác là Sơn Cảnh Thừa Long Tự.
2. Đền Trung
Đền Trung hay còn gọi là “Hùng Vương Tổ Miếu” xưa kia là nơi dựng quán nghỉ ngơi, du ngoạn Nghĩa Lĩnh ngắm cảnh của các vua Hùng, vừa là nơi vua cùng Lạc hầu, Lạc tướng ngồi bàn việc nước. Đây cũng là nơi Lang Liêu dâng lên bánh Chưng, bánh Dày và được truyền ngôi kế vị, trở thành vua Hùng thứ 7.
3. Đền Thượng
Có tên gọi khác là “Kính Thiên lĩnh điện”, là nơi các vua Hùng thường tiến hành các nghi thức cầu khấn trời đất, mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, cho muôn dân được ấm no, hạnh phúc.
Cửa đền có bức hoành phi: Nam Việt Triệu Tổ (Tổ muôn đời của nước Việt Nam), trong đền có bức đại tự: Tử Tôn Bảo Chi (Con cháu phải giữ gìn lấy). Ngoài ra còn có rất nhiều câu đối ca ngợi công đức của các bậc Thánh Tổ.
Ban thờ trong đền có bài vị của 18 đời vua Hùng (Hùng đồ thập bát thế Thánh vương Thánh vị) và ba vị thần núi: Đột Ngột Cao Sơn (núi Nghĩa Lĩnh), Áp Sơn (núi Trọc), Viễn Sơn (núi Vặn), hai bên trước cửa đền là hai cột đá, tương truyền do An Dương Vương dựng lên, thề muôn đời gìn giữ giang sơn gấm vóc họ Hùng.
4. Đền Giếng
Nằm dưới chân núi Nghĩa Lĩnh, được làm chùm lên giếng Ngọc, tương truyền nơi đây xưa kia hai con gái vua Hùng Duệ Vương là Tiên Dung và Ngọc Hoa thường đến soi bóng, chải tóc.
5. Lăng Tổ
Có tên gọi khác là Hùng Vương Lăng, tương truyền là phần mộ của vua Hùng thứ sáu – Hùng Huy Vương.
Các đền và kiến trúc phụ trợ khác
Một số công trình đền và kiến trúc phụ trợ cho trung tâm khu di tích lịch sử Đền Hùng.
6. Đền Mẫu Âu Cơ (Thuộc khu di tích lịch sử Đền Hùng)
Là một ngôi đền mới, được bắt đầu xây dựng vào năm 2001 và khánh thành tháng 12 năm 2004, được xây dựng trên núi Ốc Sơn (núi Vặn), cách trung tâm khu di tích lịch sử Đền Hùng khoảng 1km.
7. Đền Thờ Lạc Long Quân
Hiện nay đền thờ Lạc Long Quân nằm tại núi Sim của khu di tích lịch sử Đền Hùng, cách núi Nghĩa Lĩnh (hay còn gọi là núi Hùng) khoảng 1 km về phía Đông Nam.
- Đọc thêm: Khám phá Đền Quốc tổ Lạc Long Quân.
8. Kiến trúc phụ trợ khác
Ngoài những kiến trúc kể trên, khu di tích Đền Hùng còn có cổng đền (xây dựng năm 1918), nhà công quán (xây dựng năm 1962), bảo tàng Hùng Vương (xây dựng xong năm 1993) và các công trình phụ trợ.
Về với đất tổ ngày Lễ Hội Đền Hùng, ngoài việc trả lời được câu hỏi: “Đền Hùng Phú Thọ thờ ai?” bằng những kiến thức được giới thiệu trên, hãy chia sẻ với bạn bè bốn phương để con dân nước Việt luôn hiểu và ghi nhớ về nguồn gốc, cội nguồn dân tộc Việt Nam.
